Baby

Als ouder begrijp je je baby vaak verrassend goed. Je herkent het huiltje dat betekent dat je baby moe is, het geluidje dat betekent dat hij honger heeft en die bekende frons als er een schone luier nodig is. Maar wat als je nóg beter zou kunnen begrijpen wat je baby voelt, denkt of nodig heeft – zelfs voordat hij kan praten? Dat is precies wat babygebaren, ook wel baby sign language, mogelijk maakt.

Babygebaren worden steeds populairder onder ouders, pedagogisch medewerkers en professionals die met jonge kinderen werken. Niet zo vreemd, want het geeft jonge kinderen een prachtige manier om zichzelf al vroeg uit te drukken. In dit blog ontdek je wat babygebaren precies zijn, wat de voordelen zijn, hoe je ermee begint en welke gebaren het meest gebruikt worden

Wat zijn babygebaren eigenlijk?

Babygebaren zijn eenvoudige handgebaren die je aan je baby aanleert zodat hij al kan communiceren vóórdat de mondmotoriek voldoende ontwikkeld is om woorden te vormen. Baby’s begrijpen taal namelijk véél eerder dan dat ze woorden kunnen uitspreken. De spraakspieren – tong, lippen en kaak – moeten zich nog ontwikkelen, maar het vermogen om te begrijpen wat jij zegt is er vaak al vanaf 6–8 maanden.

Door gebaren te gebruiken die aansluiten bij bekende woorden zoals melk, nog, slapen, klaar of eten, help je je baby om deze woorden te koppelen aan een beweging. Het is geen vervanging van spraak, maar een ondersteuning. Je blijft altijd praten terwijl je gebaart.

Een mooi voorbeeld: een baby van negen maanden kan misschien nog niet “water” zeggen, maar kan met een simpel gebaar wel duidelijk maken dat hij dorst heeft. Dat geeft zoveel rust!

Wil je meer leren over interactie met je baby? Doe dan onze interactie met je baby training!

Waarom babygebaren gebruiken? De voordelen

Babygebaren klinken misschien simpel, maar de effecten zijn verrassend groot. Ouders merken vaak al na een paar weken verschil in de communicatie en sfeer thuis. Dit zijn de belangrijkste voordelen:

1. Minder frustratie – voor ouder én kind

Een baby die zich niet begrepen voelt, raakt vaak gefrustreerd. Gebaren geven hem een manier om duidelijk te maken wat hij wil. Hierdoor ontstaan er minder driftbuien, huilmomenten of miscommunicatie.

2. Sterkere hechting

Wanneer je beter begrijpt wat je baby bedoelt, voelt je baby zich gezien en gehoord. Dat versterkt de veilige hechting. Je reageert sneller en accurater, wat je baby een gevoel van veiligheid geeft.

3. Snellere taalontwikkeling

Veel ouders denken dat babygebaren de spraakontwikkeling vertragen, maar het tegenovergestelde is waar. Onderzoek laat zien dat kinderen die gebaren:

• eerder beginnen met praten,
• een grotere woordenschat ontwikkelen,
• taal sneller begrijpen.

Dat komt doordat gebaren taal visueler en duidelijker maken.

4. Meer zelfvertrouwen bij jonge kinderen

Zodra een kind merkt dat hij zelf dingen duidelijk kan maken, groeit zijn zelfvertrouwen. Hij ontdekt dat communicatie werkt en dat hij invloed heeft op zijn omgeving.

5. Actief, betrokken leren

Babygebaren passen mooi bij opvoedvisies zoals Pikler en Montessori, waar een respectvolle, responsieve benadering centraal staat. Je volgt het tempo van je baby en biedt hem iets aan dat past bij zijn ontwikkeling.

Wanneer kun je beginnen met babygebaren?

De meeste ouders starten tussen de 6 en 9 maanden, wanneer de baby motorisch in staat is om handbewegingen te maken en cognitief in staat is om woorden te koppelen aan betekenis. Maar ook starten met 1 jaar of zelfs later heeft nog veel effect.

Baby’s beginnen meestal zelf met teruggebaren rond de 8–14 maanden. Dit vraagt geduld, herhaling en plezier — precies zoals bij spraak.

Hoe begin je met babygebaren?

Babygebaren hoeven helemaal niet ingewikkeld te zijn. Je hoeft geen hele lijst gebaren te leren. Het draait vooral om herhaling, plezier en het koppelen van een gebaar aan een betekenisvolle situatie.

Stap 1: Kies enkele dagelijkse gebaren

Begin klein. Bijvoorbeeld:

• Melk
• Eten
• Slapen
• Nog
• Klaar

Dit zijn woorden die dagelijks terugkomen en snel betekenisvol worden.

Stap 2: Gebruik het gebaar telkens wanneer je het woord zegt

Consistentie is de sleutel. Zeg je: “Wil je melk?” → maak dan het gebaar voor melk. Iedere keer weer.

Stap 3: Blijf altijd praten

Gebaren zijn geen vervanging van taal. Ze zijn een opstapje. Door te blijven praten, hoort je baby de klanken en woorden terwijl hij visueel ondersteund wordt.

Stap 4: Vier elk klein succes

De eerste gebaren van je baby zullen misschien wat onhandig eruit zien. Misschien lijkt het nog niet eens op het ‘echte’ gebaar. Maar zodra jij de bedoeling ziet — vier het. Zo wordt je baby gemotiveerd om vaker te communiceren.

Stap 5: Bouw langzaam uit

Wanneer de eerste gebaren goed gaan, kun je nieuwe toevoegen zoals:

• Water
• Speelgoed
• Boek
• Poepen
• Wachten
• Mama / papa
• Pijn

Veelgebruikte babygebaren

Hier zijn een paar populaire en makkelijk aan te leren gebaren:

Woord	Beschrijving van het gebaar
Melk	Open en sluit je hand alsof je melk uit een uier knijpt.
Eten	Tik met je vingers richting je mond.
Slapen	Wrijf met één hand langs je wang of leg je hand tegen je oor als een slaapkussen.
Klaar	Draai beide handen open naar boven.
Nog	Tik de vingertoppen van beide handen tegen elkaar.
Water	Tik met drie omhooggestoken vingers tegen je kin.
Pijn	Steek wijsvingers van beide handen naar elkaar toe en tik tegen elkaar.

Je kunt ook bestaande systemen gebruiken, zoals gebaren uit het NGT (Nederlandse Gebarentaal), maar dat hoeft niet per se. Het gaat om de communicatie, niet om perfectie.

Babygebaren in de dagelijkse praktijk

Babygebaren werken vaak het best in natuurlijke situaties. Bijvoorbeeld:

• Tijdens het eten: Meer? Nog? Klaar? Water?
• Bij het slapengaan: Slapen, boek, knuffel
• Tijdens het verschonen: Poep, klaar, wachten
• Bij emoties: Pijn, bang, blij

Je zult zien dat je baby vooral de gebaren gaat gebruiken die voor hem het belangrijkst zijn. Vaak zijn dat: melk, meer, klaar, mama, papa en eten.

Babygebaren en hechting

In jouw werk en visie komt veilige hechting vaak terug. Babygebaren sluiten hierbij prachtig aan. Ze:

• versterken de wederkerigheid,
• zorgen voor rust tijdens verzorgingsmomenten,
• maken contact warmer en aandachtiger,
• geven een baby het gevoel: “Mijn ouder begrijpt mij.”

Dat is precies waar hechting om draait.

Babygebaren zijn een prachtige manier om de communicatie met je baby te verdiepen nog voordat hij kan praten. Het geeft rust, plezier, verbondenheid en versterkt de taalontwikkeling op een natuurlijke manier. Het vraagt geen ingewikkelde studie of lange voorbereiding — alleen aandacht, herhaling en geduld.

Of je nu een ouder bent die meer rust wil in huis, of een professional die de communicatie met baby’s wil versterken: babygebaren kunnen een waardevolle toevoeging zijn. En het mooiste? Dat moment waarop je baby voor het eerst een gebaar maakt dat jij begrijpt… dat is pure magie.

---

Uitgelichte afbeelding door Pixabay

Een baby komt ter wereld met een natuurlijke nieuwsgierigheid. Nog voordat hij kan praten of kruipen, is hij al druk bezig met leren – door te kijken. Baby’s leren door te kijken naar gezichten, bewegingen, emoties en handelingen. Alles wat ze zien, helpt bij het vormen van hun begrip van de wereld.

In de eerste weken na de geboorte is het zicht van een baby nog wazig. Hij kan ongeveer 20 tot 30 centimeter scherp zien — precies genoeg om jouw gezicht te bestuderen terwijl je hem vasthoudt. Die afstand is geen toeval: baby’s zijn van nature ingesteld op visuele verbinding met hun verzorger. Door te kijken naar jouw gezichtsuitdrukking, leert je baby emoties herkennen, veiligheid ervaren en communiceren zonder woorden.

Hoe leert een baby door observatie?

Kijken is voor een baby niet passief; het is actief leren. Wanneer je baby jou ziet lachen, je mond bewegen of een voorwerp pakt, worden er nieuwe verbindingen in zijn hersenen gevormd. Elke observatie helpt bij het begrijpen van oorzaak en gevolg: als mama haar handen uitsteekt, wordt ik opgetild. Als papa lacht, voelt dat fijn.

Deze manier van leren wordt ook wel imitatieleren genoemd. Baby’s observeren gedrag en proberen het later na te doen. Zelfs pasgeborenen kunnen simpele gezichtsbewegingen imiteren, zoals de tong uitsteken. Het is hun manier om contact te maken én om te oefenen met de basis van communicatie.

Voorbeelden van leren door kijken:

• Je baby kijkt hoe jij een lepel naar je mond brengt – en leert zo iets over eten.
• Hij ziet hoe je applaudisseert – en probeert jouw beweging later te imiteren.
• Hij kijkt naar andere kinderen – en ontdekt hoe spel eruitziet.

Zo wordt elke blik een leermoment.

De rol van rust en voorspelbaarheid bij de ontwikkeling van je baby

Een baby leert het best in een rustige, voorspelbare omgeving. Wanneer er te veel prikkels zijn – harde geluiden, felle lichten of drukke bewegingen – is het moeilijker om te observeren en te leren.

Rustige verzorgingsmomenten zijn ideaal om te leren. Terwijl jij zegt wat je doet (“Ik ga je nu verschonen, kijk eens, een schone luier”), kijkt je baby naar jouw handen, gezichtsuitdrukking en bewegingen. Zo leert hij niet alleen taal, maar ook de structuur van dagelijkse handelingen.

Door handelingen telkens op dezelfde manier uit te voeren, help je je baby patronen herkennen. En dat geeft hem een gevoel van veiligheid en voorspelbaarheid — de perfecte basis om te leren door observatie.

Oogcontact: de eerste les in communicatie

Oogcontact is een van de krachtigste vormen van contact tussen ouder en baby. Wanneer je elkaar aankijkt, gebeurt er iets bijzonders: jullie hersenactiviteit synchroniseert. Wetenschappers noemen dit “neural coupling”. Dat betekent dat jouw brein en dat van je baby letterlijk op elkaar afgestemd raken.

Door oogcontact leert een baby:

• wat aandacht betekent;
• hoe emoties eruitzien;
• hoe verbondenheid voelt.

Dit is de start van sociale en emotionele ontwikkeling. Door regelmatig oogcontact te maken, versterk je niet alleen jullie band, maar stimuleer je ook de cognitieve ontwikkeling van je baby.

Hoe jij het leren door kijken kunt stimuleren

Je hoeft geen ingewikkelde speeltjes te gebruiken om de ontwikkeling van je baby te stimuleren. Het gaat juist om bewuste, rustige interactie. Hier zijn zes eenvoudige manieren om je baby te helpen leren door te kijken:

1. Maak bewust oogcontact
   Kijk je baby aan tijdens verzorging, eten of spelen. Zo voelt hij zich gezien en betrokken.
2. Beweeg langzaam en met aandacht
   Baby’s volgen trage bewegingen beter dan snelle. Zo kunnen ze verbanden leggen tussen wat ze zien en wat er gebeurt.
3. Praat over wat je doet
   Vertel wat je aan het doen bent: “Ik trek je trui aan, kijk, één armpje erin…” Zo leert je baby taal én routine.
4. Laat je gezicht zien
   Baby’s leren van gezichtsuitdrukkingen. Leg dus gerust even die telefoon weg en laat jouw mimiek spreken.
5. Herhaal dagelijkse handelingen
   Door herhaling leert je baby patronen herkennen. Zo weet hij wat er gaat gebeuren, wat rust en begrip brengt.
6. Bied rustmomenten
   Na intensief kijken heeft een baby tijd nodig om alle indrukken te verwerken. Rust is dus óók leren.

Hoe baby’s leren door anderen te observeren

Na een paar maanden begint je baby niet alleen jou te bestuderen, maar ook anderen. Hij kijkt hoe oudere kinderen spelen, hoe mensen lachen, praten en bewegen. Dat is het begin van sociaal leren – een belangrijke stap in de ontwikkeling van je baby.

Wanneer je baby ziet dat iemand een blokje stapelt of met een lepel tikt, wil hij dat zelf ook proberen. Zo ontwikkelt hij zijn motoriek, concentratie en probleemoplossend vermogen.

Waarom leren door te kijken de basis vormt voor alles

Het vermogen om te leren door te kijken heeft invloed op bijna alle latere vaardigheden.
Door te observeren leert een kind:

• hoe communicatie werkt (oogcontact, beurt nemen, gezichtsuitdrukking);
• hoe handelingen worden uitgevoerd (motorische ontwikkeling);
• hoe emoties eruitzien (emotionele intelligentie);
• hoe woorden aan situaties verbonden zijn (taalontwikkeling).

Kortom: leren door te kijken is de basis van begrijpen, spreken, bewegen én verbinden.

Kijk terug, leer samen

Wat voor jou vanzelfsprekend lijkt — een glimlach, een simpele handeling, een blik — is voor je baby een waardevolle les. Elke keer dat hij kijkt, leert hij iets nieuws over de wereld en over jou.

Dus als je baby je aankijkt, neem even de tijd. Kijk terug, glimlach, en weet: op dat moment is hij aan het leren. Niet uit een boek, maar rechtstreeks uit het leven — door te kijken, te voelen en te verbinden.

Wil je meer weten over hoe je de interactie met je baby bewust kunt versterken, zodat je zijn ontwikkeling optimaal ondersteunt?
👉 Bekijk dan onze training Interactie met je baby.
In deze training leer je hoe kleine momenten – zoals aankijken, verzorgen en reageren op signalen – een groot verschil maken in de emotionele en cognitieve ontwikkeling van je kind.

---

Uitgelichte afbeelding: Shutterstock

Het is een veelvoorkomende zorg voor jonge ouders: de avond valt, de dag loopt ten einde, en ineens lijkt je baby ontroostbaar. Huilbuien, onrust, prikkelbaarheid — en vaak zonder duidelijke oorzaak. Waarom huilen baby’s juist ’s avonds zo vaak? Is het normaal? En belangrijker: wat kun je eraan doen?

In dit blog lees je de belangrijkste oorzaken van avondhuilen bij baby’s, en krijg je praktische tips om hiermee om te gaan. Of je nu een pasgeboren baby hebt of een baby van enkele maanden oud, dit artikel helpt je begrijpen wat er gebeurt en hoe je jouw kleintje (en jezelf) rustiger de avond door kunt helpen.

Is het normaal dat baby’s ’s avonds huilen?

Ja, het is volkomen normaal. Veel baby’s hebben een zogenaamd “huiluurtje”, vaak tussen 17:00 en 22:00 uur. Dit is een terugkerend moment op de dag waarop baby’s extra prikkelbaar zijn. Het kan aanvoelen alsof niets helpt: voeding, wiegen, troosten — niets lijkt de onrust echt te verlichten.

Het goede nieuws? Het huilen in de avond is meestal tijdelijk en piekt vaak rond de leeftijd van 6 tot 8 weken. Daarna neemt het langzaam af.

Waarom huilen baby’s vooral in de avond?

Er zijn verschillende verklaringen voor waarom baby’s juist in de avond meer huilen. Dit zijn de meest voorkomende oorzaken:

1. Oververmoeidheid

Een van de belangrijkste oorzaken is oververmoeidheid. Baby’s zijn gevoelig voor overstimulatie. Aan het einde van de dag hebben ze al veel indrukken te verwerken gehad. Ze zijn moe, maar vaak nog niet in staat om zelf in slaap te vallen. Het gevolg: huilen.

2. Verwerking van prikkels

Overdag komt er veel op een baby af: geluiden, licht, aanrakingen, gezichten. In de avond komt dit allemaal samen. Baby’s moeten deze prikkels nog leren verwerken en dat uit zich soms in onrust of huilbuien.

3. Honger of groeispurt

Baby’s maken regelmatig groeispurten door, vooral in de eerste maanden. Tijdens zo’n groeispurt hebben ze meer voeding nodig. De avond kan dan extra lastig zijn, omdat je baby misschien nog niet genoeg heeft gegeten om de nacht door te komen.

4. Krampjes of darmongemak

Baby’s kunnen last hebben van darmkrampjes, vooral in de eerste 3 maanden. Deze krampjes ontstaan vaak in de avonduren wanneer het spijsverteringsstelsel moe is en harder moet werken. Dit kan voor flink wat huilbuien zorgen.

5. Verlatingsangst of behoefte aan nabijheid

Ook al is je baby nog heel klein, hij of zij kan al een behoefte aan geborgenheid ontwikkelen. In de avond, wanneer het donkerder wordt en de wereld stiller, kan de behoefte aan lichamelijk contact toenemen. Je baby voelt zich mogelijk alleen of onveilig. Lees hier hoe je de hechting met je baby kan bevorderen.

Wat kun je doen als je baby ’s avonds veel huilt?

Hoewel het huilen van je baby in de avond moeilijk kan zijn, zijn er gelukkig manieren om hiermee om te gaan. Hieronder vind je enkele effectieve en liefdevolle tips.

1. Creëer een voorspelbare avondroutine

Rust en regelmaat helpen baby’s te ontspannen. Denk aan een vaste volgorde van activiteiten: badje, voeding, zacht liedje, naar bed. Het herhalen van dezelfde stappen geeft je baby houvast.

2. Let op slaapsignalen

Voorkom oververmoeidheid door goed te letten op de slaapsignalen van je baby, zoals in de oogjes wrijven, gapen, jengelen of staren. Probeer je baby op tijd in bed te leggen, voordat de overprikkeling toeslaat.

3. Huid-op-huidcontact en dragen

Lichamelijk contact werkt vaak rustgevend, je noemt dit ook wel huid-op-huidcontact. Je kunt je baby in de avond bij je dragen in een draagdoek of draagzak. De nabijheid van jouw lichaam en hartslag geeft troost en geborgenheid.

4. Beperk prikkels in de avond

Zorg voor een rustige omgeving met gedempt licht en weinig harde geluiden. Zet de tv zachter of uit, dim het licht en vermijd drukte. Rustige muziek of een white noise-apparaatje kan helpen om je baby tot rust te brengen.

5. Borstvoeding of flesje aanbieden

Soms is je baby gewoon nog hongerig. Een extra voeding in de avond, ook wel een “clusterfeeding” genoemd, komt veel voor. Geef gerust voeding als je merkt dat je baby er behoefte aan heeft.

6. Vraag om hulp

Het constante huilen kan zwaar zijn voor ouders. Schroom niet om hulp te vragen aan je partner, familie of vrienden. Even een korte pauze nemen of samen de zorg verdelen kan veel verschil maken.

Wanneer moet je je zorgen maken?

In de meeste gevallen is avondhuilen normaal gedrag. Maar er zijn situaties waarin je beter even contact kunt opnemen met de huisarts of het consultatiebureau:

• Als je baby ontroostbaar blijft, ook overdag
• Als er sprake is van koorts, braken of diarree
• Als je baby slecht drinkt of weinig plast
• Als je als ouder je zorgen maakt of je baby anders aanvoelt dan normaal

Twijfel je? Vertrouw altijd op je gevoel. Jij kent je baby het beste.

---

Tot slot: het gaat voorbij

Hoe uitzichtloos het ’s avonds soms ook lijkt — het gaat echt over. Veel baby’s groeien vanzelf over het huiluurtje heen. Rond de leeftijd van drie tot vier maanden neemt het huilen vaak merkbaar af. Tot die tijd: wees lief voor jezelf, vraag hulp waar nodig, en weet dat je het goed doet.

---

Afbeeldingen: Shutterstock

Het is gunstig voor een baby om het kruipen niet over te slaan, omdat kruipen een cruciale rol speelt in de algehele ontwikkeling van een kind. Het overslaan van deze fase kan sommige ontwikkelingsvoordelen verminderen die belangrijk zijn voor zowel de fysieke als cognitieve groei. Hier zijn enkele redenen waarom kruipen juist belangrijk is:

1. Ontwikkeling van motorische vaardigheden

Grove motoriek

Kruipen helpt bij het versterken van de spieren in de armen, benen, schouders, nek en romp, die essentieel zijn voor het ontwikkelen van coördinatie en balans. Deze spierontwikkeling is een voorbereiding op het lopen.

Fijne motoriek

Door op handen en knieën te bewegen, verbetert een baby ook de controle over de handen en vingers, wat later belangrijk is voor taken zoals schrijven en het vastpakken van voorwerpen.

2. Oog-handcoördinatie

Tijdens het kruipen moeten baby’s constant hun ogen en handen coördineren om vooruit te komen. Dit helpt bij het ontwikkelen van oog-handcoördinatie, wat later belangrijk is voor activiteiten zoals lezen, schrijven en sporten.

3. Ontwikkeling van de hersenen

Kruipen omvat het kruisen van de middenlijn van het lichaam, waarbij de rechterarm en het linkerbeen tegelijk bewegen, en vice versa. Dit soort beweging stimuleert de verbindingen tussen de twee hersenhelften (de linker- en rechterhersenhelft), wat essentieel is voor de ontwikkeling van cognitieve vaardigheden, zoals logisch denken, ruimtelijk inzicht, en taal.

4. Ruimtelijk inzicht en lichaamsbewustzijn

Door te kruipen leert een baby zijn lichaam in de ruimte te oriënteren. Hij krijgt een beter begrip van afstand, diepte en richting. Dit ruimtelijk inzicht is belangrijk voor latere rekenvaardigheden.

5. Zelfvertrouwen en onafhankelijkheid

Kruipen stelt baby’s in staat om op eigen kracht te bewegen en hun omgeving te verkennen. Dit bevordert hun zelfvertrouwen, onafhankelijkheid en nieuwsgierigheid, omdat ze zelf kunnen bepalen waar ze naartoe willen en wat ze willen onderzoeken.

6. Sensorische integratie

Kruipen helpt bij het ontwikkelen van sensorische integratie, oftewel het vermogen van de hersenen om informatie van verschillende zintuigen te combineren. Terwijl een baby kruipt, voelt hij verschillende texturen onder zijn handen en knieën, ziet de wereld vanuit verschillende perspectieven, en hoort verschillende geluiden, wat bijdraagt aan zijn sensorische ontwikkeling.

7. Voorbereiding op lezen en schrijven

De bewegingen die baby’s maken tijdens het kruipen helpen bij de ontwikkeling van de visuele en motorische vaardigheden die later nodig zijn voor het leren lezen en schrijven. De bewegingen van de ogen tijdens het kruipen lijken op de oogbewegingen die nodig zijn om woorden op een pagina te volgen.

Kortom, kruipen draagt op veel manieren bij aan de ontwikkeling van zowel het lichaam als de hersenen. Het helpt een solide basis te leggen voor toekomstige fysieke en cognitieve vaardigheden. Daarom wordt het gezien als een belangrijke fase die niet moet worden overgeslagen.

---

Uitgelichte afbeelding: Shutterstock
Update mei 2025