In de hectiek van het ouderschap, waarbij we als ouders balanceren tussen werk, persoonlijk leven, en de zorg voor onze kinderen, is het makkelijk om je overweldigd te voelen. Elke dag lijkt een marathon van taken, verantwoordelijkheden en het voortdurend switchen tussen rollen. En de volgende dag begint alles weer opnieuw. In deze wirwar van bezigheden, vragen we ons vaak af of er een manier is om bewuster en met meer aandacht deze belangrijke rol van ouder te vervullen? Het antwoord ligt in de kunst van mindful opvoeden.
Mindful ouderschap, wat is het?
Mindful ouderschap, een concept geworteld in eeuwenoude boeddhistische tradities. Mindfulness is zeker niet nieuw, maar het heeft de laatste jaren zijn weg gevonden naar de moderne opvoedingspraktijken. Het draait om het idee van volledig aanwezig zijn in het moment, met een liefdevolle, niet-oordelende aandacht voor zowel jezelf als je kinderen. Het doel? Een diepere band met je kinderen opbouwen en hun emotionele, sociale, en cognitieve ontwikkeling positief beïnvloeden. In de complexiteit van het ouderschap, waar uitdagingen en tegenslagen normaal zijn, biedt mindful ouderschap een kompas voor kalmte en compassie.
De impact van mindful opvoeden strekt zich ver uit. Onderzoek toont aan dat het de tevredenheid over het ouderschap kan verhogen, angst en stress kan verminderen, en de communicatie tussen ouder en kind kan verbeteren. Mindful ouderschap kun je ook wel vergelijken met natuurlijk ouderschap. Het moedigt ons aan om te bewust te reageren in plaats van instinctief te reageren op uitdagende situaties. Het leidt tot gezondere ouder-kind interacties en een veerkrachtiger gezinsleven. Kinderen profiteren ook enorm van mindful ouderschap. Ze vertonen minder hyperactiviteit, agressie, en tekenen van depressie. Deze voordelen zijn niet alleen op korte termijn merkbaar, maar ze leggen de basis voor een levenslange positieve ontwikkeling.
Worstelen met stress
Als ouders worstelen met stress, kunnen ze soms terugvallen op automatische of niet-helpende gedragspatronen, zoals snauwen, reactief zijn, te veel controle hebben, afwijzen of minder genegen zijn voor hun kinderen. Dit zijn niet bepaald effectieve opvoedingsstrategieën en kunnen resulteren in meer uitdagend gedrag van hun kinderen.
Mindful ouderschap doorbreekt patronen
Hier komt mindful opvoeden om de hoek kijken, want het helpt deze patronen te doorbreken. Mindful ouderschap stelt ons in staat om automatisch (negatief) opvoedingsgedrag te doorbreken door middel van niet-oordelen en acceptatie van zowel onze kinderen als onszelf. Dit resulteert in steeds positievere ouder-kind interacties, een betere veerkracht en coping door compassie, acceptatie en vriendelijkheid. Als je niet direct reageert, geef je jezelf de ruimte en de kans om bewust te reageren, vrij van oordeel, schaamte of andere sterke gevoelens. En als we bewust onze acties kiezen, kunnen we ons beter afstemmen op onze opvoedingsdoelen of opzettelijke acties. Bovendien kunnen we, als we de ruimte hebben, onze sterke emoties of niet-helpende gedachten verwerken en doelgericht copingstrategieën toepassen. We zien het gedrag van onze kinderen ook als communicatie en kunnen ons beter inleven in hun behoeften.
Vijf belangrijke factoren die samenhangen met mindful ouderschap:
De kracht van mindful opvoeden ligt in de vijf fundamentele principes: niet oordelen, aanwezig zijn, mededogen, emotioneel bewustzijn, en het beheersen van emoties. Deze principes vormen de bouwstenen voor een opvoedingsstijl die niet alleen reactief, maar vooral proactief en doordacht is.
Geen oordeel
Accepteer zowel jezelf als je kind zonder te oordelen over jouw (of hun) gedachten, gevoelens en gedrag. Door te begrijpen dat iedereen fouten maakt, verwijder je schuldgevoelens, schaamte of andere sterke gevoelens. In plaats daarvan kun je deze situaties zien als kansen om te leren. Je leert dat noch jij noch je kind perfect zijn en je verwachtingen voor beiden worden gezonder en realistischer.
Aanwezig zijn en je volle aandacht geven
Als je een drukke ouder bent, kan dit moeilijk zijn. Je kleintje wil je een uitleg geven over zijn nieuwste ‘dino ontdekking’, wat inhoud dat je 10 minuten naar een onderwerp moet luisteren waar je niet helemaal geïnteresseerd in bent. Je gedachten worden dan ook in honderd richtingen getrokken, wat eten we, hoe laat begint vandaag de pianoles, je werkproject waar je ondertussen mee bezig bent. Mindful opvoeden gaat over het stoppen van deze op hol geslagen gedachten en je richten op wat er nu gebeurt. Dit betekent volledig aanwezig zijn, luisteren, betrokken zijn bij je kind en het je volledige aandacht geven.
Mededogen
De kern is begripvol en medelevend zijn. Niemand is perfect. Mindful ouderschap gaat over jezelf en je kind geruststellen dat je geweldig, lief en aanvaardbaar bent, precies zoals je bent. Het geeft je zowel de genade als de ruimte om fouten te maken.
Emotioneel bewustzijn
Stem je af op die gevoelens. Vaak proberen we sterke gevoelens of bepaalde gevoelens die op de een of andere manier ongemakkelijk zijn te vermijden. Maar als we deze emoties negeren of wegduwen, missen we de kans om ze te onderzoeken en erachter te komen welke behoefte ten grondslag ligt aan die emotie. We missen ook kansen om problemen aan te pakken of dingen op te lossen die ons welzijn nu en op de lange termijn zullen helpen.
Beheer die emoties
Als we de emotie kunnen identificeren, zijn we beter in staat om met het gevoel om te gaan. We gaan bijvoorbeeld anders om met boosheid dan met verdriet. Als we onze emoties kunnen reguleren en een pauze kunnen inlassen of de balans kunnen opmaken van een situatie, zijn we beter in staat om een bewuste of opzettelijke stap voorwaarts te zetten in plaats van te reageren op onze sterke emoties.
Mindful opvoeden in de praktijk
Hoe ziet mindful opvoeden er dan uit? Stel, je kind probeert een zijn veters te strikken, maar het lukt hem niet meteen en begint uit frustratie te schreeuwen. Je instinct zou kunnen zijn om tegen hem of haar terug te schreeuwen. Of je duwt zijn handen weg en gaat zelf de veters strikken. Mindful opvoeden houdt in dat je even pauzeert om de emoties van jezelf en je kind te beoordelen en dan nadenkt over hoe het verder moet. Je zou kunnen nadenken over dingen als:
- Wat gebeurt er voor mij en waarom?
- Wat denk en voel ik?
- Wat is mijn automatische reactie?
- Wat ga ik in plaats daarvan doen?
- Wat gebeurt er met mijn kind?
- Ligt er een boodschap of gevoel ten grondslag aan het gedrag?
- Hoe kan ik ons helpen om allebei onze emoties te reguleren en te beheersen?
- Ik voel heftige emoties, maar dat betekent niet dat ik een slechte ouder ben; het was een uitdagende situatie.
- Mijn kind is geen slecht kind; het was gefrustreerd omdat het niet lukte om de blokkentoren overeind te houden. Het is goed dat ze niet altijd perfect zijn. Misschien is er iets wat ik ze kan leren of waarmee ik ze kan steunen om hun frustratie te verminderen of om ze te helpen er de volgende keer gezonder mee om te gaan.
Uiteindelijk zou je op je kind kunnen reageren door bij hem of haar te gaan zitten, zijn of haar emoties te benoemen, hem of haar te helpen met boze gevoelens om te gaan of hem of haar geduldig te laten zien hoe je veters strikt.
Het begint allemaal met een intentie: de intentie om bewuster en aanwezig te zijn in de momenten die we delen met onze kinderen. Dit kan zo eenvoudig zijn als volledig luisteren naar een verhaal over hun dag, het bewust observeren van hun spel of samen een moment van stilte delen. Het gaat erom de kwaliteit van onze aandacht te verhogen, zelfs in de meest alledaagse momenten.
Mindfulness in het ouderschap betekent ook het creëren van ruimte voor zelfreflectie en zelfzorg. Het is gemakkelijk om onszelf te verliezen in de hectiek van het ouderschap, maar door bewuste pauzes in te lassen, kunnen we onze eigen welzijn bewaken en op onze beurt betere zorg dragen voor onze kinderen. Of het nu gaat om een korte meditatie, een rustige wandeling, of simpelweg een moment om diep adem te halen, deze oefeningen kunnen helpen om jezelf weer te herpakken.
Mindfulness trainen
Mindfulness kun je je kind van jongs af aan al trainen en aanleren. Met behulp van onze werkbladen en posters kun je je peuter en kind leren hoe bewust wordt van het hier en nu. Maar ook hoe je controle kunt hebben over je eigen gedachten. Mindfulness trainen met je kind kost tijd, maar onthoud dat je niet perfect hoeft te zijn! Je moet leren hoe je ‘afstemt’ op het huidige moment.
Uitgelichte afbeeldingen: Shutterstock