Er zijn veel soorten ouderschap. Sommige ouders verwachten dat hun kinderen precies doen wat ze zeggen, zonder vragen te stellen. Anderen bemoeien zich met elk aspect van het leven van hun kind in een poging het veilig en succesvol te maken. En weer anderen kiezen voor een relaxte aanpak en laten hun kroost bij vrijwel alles hun eigen keuzes maken.
Voor deze stijlen van ouderschap hebben we een naam bedacht. Nou ja, wij niet, maar de wereld zeg maar. Het grappige is, is dat we de soorten ouderschap associëren met dieren of machines. Ik zal proberen uit te leggen welke stijlen het zijn en hoe we ze noemen.
De tijgerouder
De tijgerouder is streng en veeleisend. Deze ouder zorgt ervoor dat school en huiswerk maken een prioriteit zijn. Een tijgerouder stelt extreem hoge doelen voor zijn of haar kind. En deze ouder drijft het kind onophoudelijk om deze doelen te bereiken. Zodra een doel is bereikt, wordt er onmiddellijk een ander gesteld, dus er is geen adempauze aan de eisen van de tijgerouder.
De term ’tijgerouder’ werd voor het eerst geïntroduceerd door schrijfster Amy Chua in haar boek “Battle Hymn of the Tiger Mom“. Het boek gaat over haar strenge opvoeding die gebaseerd was op opvoedingsstrategieën van een tijger.
Tijgerouders geloven dat streng opvoeden, de kinderen ten goede komen doordat zij hen voorbereiden op succes in de toekomst. Kinderen die volgens de tijgeropvoedingsmethode worden opgevoed, leren van jongs af aan hard te werken. Door de lat hoog te leggen, moedigt deze opvoedstijl zelfdiscipline aan, die vaak doorwerkt in de volwassenheid.
De mensen die kritiek hebben over dit soort ouderschap, menen dat deze opvoedingsstijl de geestelijke gezondheid van kinderen kan schaden. Terwijl tijgerouders goede schoolprestaties associëren met succes, geloven tegenstanders dat er betere manieren zijn om de prestaties van een kind te meten. Denk aan positieve persoonlijke eigenschappen en zich goed kunnen aanpassen aan de maatschappij.
Ook denken ze dat kinderen die opgroeien met een tijgerouder problemen met hun eigenwaarde kunnen ondervinden. Dit komt dan door de constante eisen die aan hen worden gesteld. Volgens onderzoek hebben kinderen met een tijgerouder later kans op angst en depressie.
Eén ding weet ik zeker, ik ben geen tijgermoeder.
De helikopterouder
Hoewel dit één van de soorten ouderschap van de laatste jaren lijkt te zijn, komt de term in de late jaren 1980 omhoog als aanduiding voor een ouder die overmatig betrokken is bij het leven van zijn of haar kind. Vooral om het te zien uitblinken op school, in de sport of in een baan (zelfs nadat het kind volwassen is geworden). De term is afgeleid van het idee dat zo’n ouder “zweeft” boven en toezicht houdt op zijn of haar kind.
Net als bij de tijgerouder lijkt het wederom te gaan om het uitblinken, onder andere op school. Maar in tegenstelling tot de tijgerouder, duikt de helikopterouder naar beneden om alle problemen op te ruimen die zijn of haar kind tegenkomt.
Voor een kind klinkt het fantastisch, zo’n helicopterouder die alles voor je regelt. Maar uit onderzoek blijkt dat ook het helikopterouderschap niet ideaal voor de ontwikkeling van je kind is. Het resultaat van het overdreven beschermen van je kind is niet mis! Zo blijken deze kinderen een gebrek aan zelfvertrouwen te kunnen hebben, hebben ze weinig creativiteit om problemen op te lossen en kan dit deze ouderschap stijl zelfs leiden tot een depressie.
De grasmaai-ouder
Nog zo’n machine die we aan een soort ouderschap hangen. De grasmaai-ouder! Wat moeten we ons daar nou weer bij voorstellen?
De term grasmaaier-ouder is gebaseerd op het idee dat de ouder een duidelijk, goed verzorgd pad naar succes “maait”. En dat pad is vrij van obstakels en onkruid. Klinkt een beetje als de curlingouder.
Ook deze ouders bemoeien zich buitensporig met het leven van hun kinderen. Hun doel is om de kinderen te beschermen tegen falen, teleurstelling, ongemak en tegenslag. Maar ja, je raadt het natuurlijk al. Al dit repareren en helpen creëert geen gelukkige of gezonde kinderen. In plaats daarvan brengt deze opvoedingsstijl een generatie kinderen voort die niet weten wat ze moeten doen als ze moeilijkheden tegenkomen.
Vaak ontbreekt het deze kinderen aan persoonlijke motivatie of gedrevenheid omdat ze nooit ergens voor hebben hoeven werken. Ze hebben ook moeite met onderhandelen en met het nemen van eenvoudige beslissingen in het leven. Dit komt omdat ze dit niet kunnen zonder de inbreng en begeleiding van anderen. Ze raken in paniek en slaan soms zelfs dicht bij het idee van mislukken. In het ergste geval hebben deze kinderen uiteindelijk moeite met het nemen van verantwoordelijkheid en kunnen ze anderen de schuld geven van hun tekortkomingen.
Ook niet echt één van de soorten ouderschap die je zou moeten ambiëren dus. Maar opvallend is wel, er is nog geen onderzoek bekend dat deze ouderschap stijl kan leiden tot een depressie.
De bulldozer-ouder
En als we het dan toch over machines hebben, pakken we de bulldozer-ouder er ook maar even bij. Waar de grasmaai-ouder nog keurig een mooi pad voor hun kinderen probeert uit te stippelen, slaat de bulldozer-ouder elk obstakel neer om hun kinderen te helpen slagen.
Hoewel de ouderschap stijl bedoeld is om het kind te ‘beschermen’ tegen schade op korte termijn, richt de bulldozer-ouder meer schade aan dan hij zou willen. Want uiteindelijk krijg je een kwetsbaar en faalangstig kind, met maar weinig veerkracht. En faalangst bij kinderen wil je natuurlijk voorkomen!
De negatieve gevolgen op lange termijn van het obsessief beschermen van kinderen tegen moeilijkheden, zorgen ervoor dat ze niet leren problemen op te lossen. Ook niet leren terug te veren na een mislukking. En niet leren hun aanpak aan te passen. Kortom, ze leren niet de vaardigheden die ze nodig hebben om hun weg naar een succesvolle toekomst te vinden.
De kwallenouder (jellyfish)
De kwallenouder ook wel jellyfish genoemd, heeft een toegeeflijke opvoedstijl. De naam zegt het al, kwallenouders zijn flexibel en het tegenovergestelde van autoritair. Het liefste communiceren ze met hun kinderen over hun gedrag, maar vaak laten ze helemaal gaan. Ook kunnen kwallenouders wel eens uit hun slof schieten en dreigen met time-outs of huisarrest, maar ze houden zich zelden aan die consequenties.
Het grote voordeel van dit soort ouderschap is dat de ouder veel communicatie en positieve empathie heeft met en voor het kind. En dat zal waarschijnlijk leiden tot een positieve hechting en verbinding.
Hoewel de kwallenouder zijn kinderen leert flexibel te zijn, open te staan voor verandering en klaar te zijn om de wereld in te gaan, is het misschien niet voor alle gezinnen de beste aanpak. Zo kunnen kinderen met een driftig karakter slecht omgaan met deze opvoedstijl. Want als een ouder geen grenzen oplegt, geen routines instelt of geen consequenties verbindt, kunnen kinderen minder goed in staat zijn om beslissingen te nemen. Kwallenouders kunnen worden gezien als toegeeflijk en lijken geen controle te hebben over hun kinderen.
De koala-ouder
Er zijn zoveel soorten ouderschap en overal is wel een naam voor te bedenken. Zo ook de koala-ouder. De koala-ouder is een term die verbonden staat aan het natuurlijk ouderschap. Natuurlijk ouderschap is een opvoedingsfilosofie waarbij de hechting tussen ouder en kind centraal staat. Hiervoor wordt voortdurende lichamelijke nabijheid en aanraking gebruikt. Denk aan borstvoeding, draagdoeken en samen slapen. Vergelijk het met een moeder koala en haar baby in de buidel of op haar rug.
Dit klinkt als een liefdevolle en betrokken opvoedstijl. Kunnen daar nadelen aan zitten? Ja zeker wel. Zo zijn er risico’s die gepaard gaan met het delen van het bed. Het risico op verstikking is aanzienlijk hoger bij co-sleeping. Bovendien geeft het voor de ouders, over het algemeen, een minder comfortabele nachtrust. En zo kan ook het verkeerd gebruik van een draagdoek gevaarlijk zijn.
Daarnaast kan dit soort ouderschap fysiek en emotioneel zeer veeleisend zijn voor ouders. Koala-ouder zijn is extreem tijdrovend en soms ook emotioneel belastend. Dus wellicht is het ideaal voor je kleintje, maar zit je straks als ouder opgescheept met een depressie.
De dolfijnouder
Dolfijn verwijst natuurlijk naar het vriendelijk kijkende, meestal grijze, zeedier met een spitse snuit. De term dolfijnouder wordt voor het eerst gebruikt door Shimi Kang, in haar boek The Dolphin Way: A Parent’s Guide to Raising Healthy, Happy, and Motivated Kids Without Turning into a Tiger. Net als dolfijnen is deze opvoedingsstijl streng en toch flexibel.
Dit soort ouderschap is gezaghebbend maar niet autoritair. De dolfijnouder probeert het leven van zijn kinderen liefdevol, maar gezaghebbend te begeleiden naar blijvende gezondheid, geluk en succes.
Daarom is het idee om te leren van het speelse, intelligente en sociale gedrag van dolfijnen. Dolfijnouders zijn niet overbezorgd maar ondersteunend en misschien niet streng maar wel gezaghebbend. Deze stijl helpt en laat kinderen positief leren en groeien.
Bij een dolfijnouder gaat het allemaal om balans. deze ouder stelt misschien strenge regels waaraan het kind zich moet houden, maar is ook flexibel in bepaalde situaties. Het kind krijgt vrijheid, maar wel nadat hij bijvoorbeeld zijn huiswerk heeft gemaakt.
Is er dan helemaal geen nadeel aan een dolfijnouder? Misschien is het dan te mooi om waar te zijn…
Uitgelichte afbeeldingen: Shutterstock